Fushata për zgjedhjet parlamentare të së premtes në Iran ka nisur me një energji të plotë, me reformistët dhe konservatorët që tërheqin të gjitha ndalesat për të mashtruar votuesit, (AA).
Mijëra kandidatë nga të dy grupet konkurrojnë për 290 vende në votime, ku mbi 57 milionë iranianë kanë të drejtë vote prej të cilëve 3 milionë do të votojnë për herë të parë.
Mbajtja e zgjedhjeve është dëmtuar me polemikë pasi shumë kandidatë, kryesisht reformistë dhe të moderuar, u përjashtuan nga Këshilli i Kujdestarisë, një organ i fuqishëm 12-anëtarësh për mbikëqyrjen e zgjedhjeve.
Reformistët, të cilët aktualisht mbajnë shumicën në parlament me 41 për qind të vendeve, kanë frikë se përjashtimi i kandidatëve të tyre do ta bëjnë ushtrimin zgjedhor një garë të njëanashme në favor të konservatorëve, të cilët mbajnë 29 për qind të vendeve në parlament.
Votimi vjen po ashtu mes tensioneve të mëdha midis Iranit dhe SHBA-ve, në vazhdën e vrasjes së komandantit të lartë ushtarak, Qasem Soleimani, në një sulm ajror të muajit të kaluar me avionë amerikanë, i cili pothuajse i çoi të dy vendet kundërshtare në prag të një lufte të plotë.
Megjithëse vrasja e Soleimani-t për një kohë të shkurtër i bashkoi politikanët iranianë në të gjithë spektrin politik, linjat e fajit midis dy grupeve kryesore me prirje të ndryshme ideologjike kanë qenë më të dukshme sesa data më e afërt e zgjedhjeve.
Zgjedhjet parlamentare përkojnë me zgjedhjen afatmesme të Asamblesë së Ekspertëve, një organ i fuqishëm që zgjedh liderin suprem, që po ashtu do të mbahet më 21 shkurt.
– Beteja për mbijetesë
Pavarësisht sigurimit të shumicës së vendeve në parlament në zgjedhjet e vitit 2016, reformatorët po përballen me një detyrë të frikshme për të mbajtur shumicën e tyre në zgjedhjet e ardhshme.
Përderisa përjashtimi i disa prej kandidatëve të tyre e ka shtyrë grupin reformist prapa, qeveria e presidentit Hassan Rouhani po ashtu po përballet me kritika të ashpra për rritjen e problemeve ekonomike dhe tensioneve në rajon.
Analistët besojnë se nga vdekja e Soleimani-t dhe thirrjet në rritje për “hakmarrje” nga SHBA-të kanë përfituar konservatorët.
Duke folur për AA, analisti i çështjeve strategjike, Mohammad Jahangiri, thekson se “hapësira është ngushtuar qartë për të moderuarit me korin në rritje anti-amerikan dhe anti-Perëndimit, pas vrasjes së gjeneralit Soleimani, pasi shumë shohin të moderuarit përgjegjës për besimin e SHBA-ve dhe aleatëve të saj dhe për të mos marrë asgjë në këmbim”.
Jahangiri e quajti atë një “luftë për mbijetesë” për të moderuarit dhe reformistët, të cilat janë ndarë shumë në mini-grupe brenda kampit më të madh për çështjen e pjesëmarrjes në zgjedhje.
Votimi i 21 shkurtit shihet si një provë lakmuese e popullaritetit të reformistëve dhe të moderuarve të udhëhequr nga Rouhani, të cilët kanë mbizotëruar në skenën politike që prej vitit 2013.
Sipas vëzhguesve, grupi ka luftuar për përmbushjen e premtimeve të fushatës së vitit 2013 për të nxjerrë iranianët nga vorbulla e sanksioneve amerikane dhe për të përmirësuar jetën e tyre.
Marrëveshja bërthamore e shumëpërfolur, e nënshkruar midis Iranit dhe fuqive botërore në vitin 2015, fillimisht u pa si një goditje mjeshtërore ndaj qeverisë së presidentit Rouhani e projektuar për të larguar sanksionet e gjymtuara ekonomike, por ajo përfundoi si një eksperiment tjetër katastrofik pas tërheqjes së njëanshme të SHBA-ve dhe ri-imponimit të sanksioneve.
Një zyrtar i lartë i qeverisë tha se tërheqja e SHBA-ve nga marrëveshja ishte e papritur dhe se administrata e presidentit Rouhani ishte e papërgatitur për të marrë rezultatin e saj.
“Gjatë mandatit të dytë të Rouhani-t, ka pasur ulje e ngritje, fatkeqësi e eksperimente për të prangosur dallimet me Perëndimin, përfshirë me SHBA-të, por thjeshtë nuk ka funksionuar”, tha zyrtari në kushte anonimiteti.
Ai e fajësoi “politikën e ashpër rajonale” të presidentit amerikan, Donald Trump dhe “fuqitë lobuese të agjentëve të pushtetit zionist në Washington”, por shtoi se qeveria e Rouhanit “mund të ecte më me shumë kujdes”.
– Ethet nacionaliste
Analistët besojnë se ekonomia në vështirësi, rritja e inflacionit dhe mungesa e vendeve të punës për të rinjtë janë çështje që do të enden në mendjen e votuesve në zgjedhje, përfshirë rrethin tradicional të votave të reformistëve dhe të moderuarve.
Votuesit po ashtu mund të lëkunden nga patriotizmi dhe zjarri nacionalist në vazhdën e vrasjes së Soleimanit, veçanërisht tek ata që shohin nevojën e një qeverie të fuqishme për t’iu përgjigjur çdo kërcënimi nga SHBA-të.
“Pavarësisht asaj se tunduesit janë ftohur, kërcënimi i luftës nuk ka përfunduar ende, kështu që votuesit iranianë do të donin në mënyrë ideale një qeveri në këtë pikë që mund të mbrojë vendin e tyre nga kërcënimi i jashtëm”, tha Reza Abedi, një aktivist social dhe politik.
Ai shtoi se tensionet me SHBA-të mund të funksionojnë në avantazhin e konservatorëve pasi ata kërkojnë të rimarrin hapësirën e humbur nga reformistët, pavarësisht luftimeve të tyre të brendshme.
