Vitet e adoleshencës zgjasin deri në moshën 32 vjeç – të paktën sipas skanimeve MRI.
Pas analizimit të më shumë se 4,000 imazheve MRI, shkencëtarët arritën të identifikojnë disa faza të zhvillimit të trurit:
• 0 deri në 9 vjeç – fëmijë
• 9 deri në 32 vjeç – adoleshentë; gjatë kësaj periudhe, truri është ende duke u akorduar për të punuar me efikasitet maksimal
• 32 deri në 66 vjeç – të rritur të qëndrueshëm
• Pas moshës 66 vjeç – truri fillon të plaket dhe neuronet fillojnë të prishen.
Adoleshenca zgjat deri në 32 vjeç
Një studim i ri ka zbuluar se truri nuk ndjek një rënie lineare, siç mendohej më parë, por përkundrazi i nënshtrohet pesë transformimeve të thella gjatë gjithë jetës, me kthesa vendimtare në moshat 9, 32, 66 dhe 83 vjeç.
Për një kohë të gjatë, besohej se zhvillimi i trurit të njeriut ishte një proces relativisht linear: rritje e përshpejtuar në vitet e para, stabilitet në moshën madhore dhe rënie graduale me plakjen.
Neuroshkenca moderne po zbulon një pamje shumë të ndryshme, dhe falë një studimi të kryer nga Universiteti i Kembrixhit, i botuar në “Nature Communications”, tani mësohet se trurit jonë pëson ndryshime të thella strukturore, të cilat nuk ndodhin vazhdimisht, por kalojnë nëpër “pragje” të vërteta biologjike.
Pesë fazat e zhvillimit të trurit
Faza e fëmijërisë
Faza e adoleshencës
Faza e moshës madhore
Faza e plakjes së parakohshme
Faza e vonshme e plakjes
Duke analizuar mbi 4,000 skanime të trurit të individëve nga foshnjëria deri në 90 vjeç, studiuesit kanë identifikuar pesë faza të dallueshme në zhvillimin dhe plakjen e trurit, që korrespondojnë me saktësi me moshat 9, 32, 66 dhe 83 vjeç.
Këto nuk janë vetëm kuriozitete shkencore: të kuptuarit se si dhe kur ndryshon truri mund të ndihmojë në shpjegimin pse përjetojmë periudha specifike të cenueshmërisë mendore (siç është rreziku i lartë i çrregullimeve psikiatrike në adoleshencë ose rritja e rasteve të demencës në pleqëri).
Studimi mund të hapë rrugë të reja për parandalim dhe trajtim te këtyre sëmundjeve.
Koordinatorja e studimit, neuroshkencëtarja, Alexa Mousley, e përshkruan trurin si një organ “në riprogramim të vazhdueshëm”, duke forcuar dhe dobësuar lidhjet nervore bazuar në atë që mësojmë dhe përjetojmë.
Megjithatë, ky nuk është një proces i rregullt: ka vite në të cilat riorganizimi përshpejtohet, dhe të tjera në të cilat transformimet ngadalësohen dhe ia lënë vendin stabilitetit.
Është pikërisht alternimi midis këtyre ritmeve që përcakton fazat e jetës së trurit.
Pse ky zbulim është i rëndësishëm?
Sipas studiuesve, fazat e identifikuara të trurit përkojnë në mënyrë të habitshme me momentet kyçe në jetën e njeriut: puberteti, hyrja në moshë madhore, fillimi i përgjegjësive familjare, dalja në pension dhe fazat e vona të plakjes.
Kjo tregon se biologjia e trurit nuk është e izoluar nga aspektet sociale dhe psikologjike të jetës; përkundrazi, ajo i pasqyron dhe ka ndikim te ato.
Të kuptuarit se kur ndryshon truri lejon ndërhyrje më të synuara.
Mbrojtja e shëndetit mendor gjatë adoleshencës së gjatë të trurit, ruajtja e funksionit njohës nga mosha e mesme e tutje dhe ngadalësimi i cenueshmërisë së trurit në plakje mund të kthehen në qëllime konkrete.
Hulumtimi tani po vazhdon të identifikojë ndryshimet midis trurit mashkullor dhe femëror, duke përfshirë ndikimin e ndryshimeve hormonale gjatë menopauzës, të cilat deri më tani janë nënvlerësuar nga neurologjia.
