Sëmundja më e madhe e vrasësve në vitin 2017 nuk ka qenë HIV, as edhe Ebola, se Zika ose gripi pandemik, apo edhe tuberkuloz rezistent ndaj drogës. Sëmundja që ka vrerë shumicën e njerëzve në 2017 ka qenë një sëmundje që vështirë se mund të mendojmë për: sëmundjet e zemrës, veçanërisht sëmundjet ishemike të zemrës.
Shkaku kryesor i vdekjes në vitin 2000 ishte sëmundja ishemike e zemrës (IHD). Në vitin 2012, ajo mbeti sëmundje ishemike të zemrës; më shumë njerëz vdiqën nga sëmundja në vitin 2012 se në vitin 2000. Të dhënat e vitit 2016 nuk janë përpunuar ende, por të gjithë treguesit tregojnë idenë se do të jetë sëmundje të zemrës edhe një herë. Në fakt; Vlerësimet e vdekshmërisë së Organizatës Botërore të Shëndetësisë sugjerojnë se në 2030, shkaku kryesor i vdekjes do të jetë ende sëmundja ishemike e zemrës, transmeton lajmi.net.
Sëmundja e zemrës është një kërcënim masiv për shëndetin e njeriut, por ajo mbledh pak vëmendje.
Personi mesatar në çdo vend të caktuar, i pasur apo i varfër, ka më shumë gjasa të vdesë nga sëmundjet e zemrës sesa çdo shkak tjetër. Disi, megjithatë, sëmundjet e zemrës nuk krijojnë frikë, ndoshta sepse shpesh shihet si pasojë e natyrshme e plakjes, edhe kur godet njerëzit që nuk janë të moshuar. Mbulimi mediatik për sëmundjet e zemrës ka tendencë të jetë minimale.
Sëmundja ishemike e zemrës (IHD), e njohur edhe si sëmundje arterie koronare, është një gjendje në të cilën rrjedha e gjakut dhe e oksigjenit në zemër është e kufizuar. Kjo ndodh kur arteriet në zemër bëhen të ngurtë dhe të ngushtë, duke reduktuar rrjedhjen e gjakut. Faktorët e rrezikut për sëmundjen përfshijnë shtypjen e lartë të gjakut, pirja e duhanit, diabeti, mungesa e stërvitjes, trashja, kolesteroli i lartë, alkooli i tepërt dhe depresioni.
Sëmundja e zemrës përdoret për t’u njohur si një sëmundje e të pasurve. Ajo shkaktoi vdekje në vende të pasura, e jo në botën në zhvillim. Megjithatë, del se nuk është pasuri që shkakton sëmundje të zemrës. Është qytete. Ndërsa rritet urbanizimi, sëmundjet e zemrës rriten së bashku me të.
Lidhja midis urbanizimit dhe sëmundjeve të zemrës është e ndërlikuar. Mjedisi i një qyteti kontribuon në sëmundjet e zemrës përmes ndotjes së ajrit dhe zhurmës. Ndotja e ajrit ka qenë e lidhur drejtpërdrejt me sëmundjen e zemrës; ndotja e zhurmës çon tensionin e gjakut, duke kontribuar në sëmundjet e zemrës.
Qytetet e dizajnuara me varfëri që janë të pasigurt për ecje zvogëlojnë nivelet e stërvitjes në banorët e tyre. Stilet e jetesës të ulur lidhen me sëmundjen e zemrës, dhe ato lidhen me obezitetin, i cili është një faktor shkaktar në sëmundjet e zemrës.
Qytetet nuk duhet të jenë në këtë mënyrë.
OKB lëshoi një raport urbanizimi vitin e kaluar mbi mënyrat për t’i bërë qytetet vende të shëndetshme. Nëse transporti publik dhe hapësira e gjelbër janë mjaft të mira, qytetet mund të jenë një forcë për shëndet të mirë. Për shembull, qytetet ofrojnë qasje më të mirë në kujdesin shëndetësor sesa zonat rurale. Tani për tani, urbanizimi po krijon megacities të mbushura me trafik dhe të ndotura, të cilat e bëjnë të vështirë për të udhëhequr një jetë të shëndetshme.
IHD nuk mund të shërohet në asnjë kuptim tradicional. Nuk ka droga që thjesht do ta bëjë atë të largohet. Medikamente për zvogëlimin e presionit të gjakut ndihmojnë, por ato trajtojnë një simptomë. Ndryshe nga, për shembull, drogat e HIV, ato nuk i adresojnë gjendjen aktuale.
Në përgjithësi, IHD është shkaktuar nga faktorët e mjedisit, por një pacient individual mund të përmirësojë shëndetin e tyre vetëm nëpërmjet ndryshimeve të vështira të jetesës. Për të zvogëluar rrezikun e vdekjes nga IHD, një person duhet të ndryshojë atë që hanë dhe si jetojnë jetën e tyre të përditshme. Kjo është e vështirë për të pasurit; të cilët përpiqen të shijojnë ushqimet e panjohura dhe të përshtaten në kohë për stërvitje. Mund të jetë pothuajse e pamundur për njerëzit e varfër. Nëse puna juaj po shpenzon 18 orë në ditë duke shitur vezë në një cep të rrugës në trafik të rëndë, si mund ta rrisësh futjen e perimeve jeshile dhe të fitosh më shumë stërvitje? Përveç kësaj, asnjë ndryshim në dietë apo rritje në aktivitet mund të eliminojë ndotjen e ajrit.
Siç tregohet nga parashikimet e OBSH-së, askush nuk mendon se qasja aktuale në IHD do të ketë shumë ndikim. Nxitja e njerëzve për të lëvizur më shumë dhe për të ngrënë më mirë ka një efekt shumë të kufizuar kur mjedisi nuk mbështet as lëvizjet, as konsumin e prodhimeve. Nëse gjërat qëndrojnë ashtu siç janë, IHD do të jetë vrasësi kryesor në 2017, 2030, dhe ndoshta edhe 2050.
Ndryshimi i kësaj të ardhmeje dhe zvogëlimi i shkallës së IHD do të kërkonte veprim të koordinuar në shumë sektorë. Përmirësimi i dietave të njerëzve do të përfshinte sigurimin se prodhimi i freskët ishte i përballueshëm dhe i arritshëm dhe rregullonte përmbajtjen ushqyese dhe promovimin e ushqimeve të proceseve. Reduktimi i trafikut në mënyrë që të përmirësohet ecja dhe cilësia e ajrit do të kërkonte sisteme efektive të transportit publik dhe taksat mbi karburantin për automjetet private. Vetëm reduktimet e trafikut nuk do ta pastronin mjaft ajrin në shumë qytete; emisionet industriale gjithashtu do të duhej të uleshin. Krijimi i hapësirës së gjelbër për të përmirësuar nivelet e stërvitjes do të kërkojë ndryshime të përdorimit të tokës dhe ndoshta edhe blerje të pasurisë së shtrenjtë të qendrës së qytetit. Së fundi, mënyra më e mirë për të ulur pirjen e duhanit është përmes taksimit të rëndë të duhanit dhe kalimit të ligjeve që kufizojnë pirjen e duhanit.
Kjo lloj përpjekjeje shumë sektoriale duket sinqerisht e pamundur. Do të merrte vullnet të madh politik në nivel kombëtar. Epidemitë ngjitëse si Ebola dhe Zika tërheqin vëmendjen dhe krijojnë frikën e brendshme që mund të çojë në veprim. Sëmundja e zemrës nuk provokon atë lloj reagimi emocional në mediat, politikëbërësit, apo edhe pacientët. Shanset për të parë ndryshime të mëdha në mënyrën se si njerëzit përjetojnë jetën e qytetit janë të pakta.
Në vend të kësaj, ne ndoshta do të shohim një vazhdimësi të status quo-së. Shumica e qyteteve dhe vendeve do të vazhdojnë të zbatojnë përpjekjet e rastit në sektorin e vetëm për të përmirësuar sëmundjet shëndetësore. Pirja e duhanit në bare dhe restorante do të ndalohet në më shumë qytete. Fushatat e shëndetit publik do të inkurajojnë ushtrimin dhe sjelljen e shëndetshme Transporti publik do të luftojë për financim derisa të ndërtohen rrugë dhe ura të reja. Vdekjet nga sëmundjet e zemrës do të shihen si rendi natyror i gjërave dhe mbeten shumë të zakonshme./Kosova Post/