Transferimet e mëdha ndërkombëtare të armëve mbetën të qëndrueshme gjatë dekadës së fundit, sipas të dhënave të reja të publikuara nga qendra e mbrojtjes dhe kërkimit të armëve me bazë në Suedi, raporton Anadolu Agency (AA).
“Për herë të parë që nga periudha 2001-2005, vëllimi i dërgesave të armëve kryesore midis vendeve nuk u rrit midis viteve 2011-15 dhe 2016-20”, thuhet në raportin e Institutit Ndërkombëtar Stokhom të Kërkimit të Paqes (SIPRI).
“Megjithatë, transferimet ndërkombëtare të armëve mbeten afër nivelit më të lartë që nga fundi i luftës së ftohtë”, shton raporti.
Duke theksuar se ka pasur “rritje të konsiderueshme” të transferimeve nga SHBA-ja, Franca dhe Gjermania, tre nga pesë eksportuesit kryesorë të armëve në botë, në raport thuhet se këto “kryesisht ishin kompensuar” nga rënia e eksporteve të armëve ruse dhe kineze.
Sipas raportit, importet e armëve në Lindjen e Mesme u rritën me 25 për qind gjatë kësaj periudhe.
Rritja udhëhiqej kryesisht nga Arabia Saudite e cila rriti blerjet e saj me 61 për qind, si dhe Egjipti me 136 për qind dhe Katari me 361 për qind, shtoi raporti.
“Shumë herët është të thuhet nëse periudha e rritjes së shpejtë në transferimet e armëve në dy dekadat e fundit ka mbaruar”, tha Pieter Wezeman, një studiues i Programit të Shpenzimeve të Armëve dhe Ushtrisë në SIPRI, sipas deklaratës.
Wezeman gjithashtu vuri në dukje ndikimin ekonomik të pandemisë COVID-19, e cila mund të shohë disa vende “të rivlerësojnë importet e tyre të armëve në vitet e ardhshme”.
“Megjithatë, në të njëjtën kohë, edhe në kulmin e pandemisë në vitin 2020, disa vende nënshkruan kontrata të mëdha për armë”, shtoi raporti.
Turqi, prodhimi vendas në rritje, importet bien
Sipas raportit, importet e armëve të Turqisë ranë me 59 për qind në periudhën 2011-15 dhe 2016-20.
“Një faktor kryesor ishte që SHBA-ja ndaloi dërgesat e avionëve luftarakë F-35 në vend në vitin 2019, pasi Turqia importoi sistemin rus të mbrojtjes ajrore”, shpjegon raporti.
“Turqia ka rritur gjithashtu prodhimin e brendshëm të armëve, duke zvogëluar varësinë e saj nga importi”, theksohet më tej.
Në prill të vitit 2017, kur përpjekjet e saj të stërzgjatura për blerjen e sistemit të mbrojtjes ajrore nga SHBA u treguan të pafrytshme, Turqia nënshkroi kontratë me Rusinë për të blerë sistemin S-400.
Zyrtarët amerikanë kanë shprehur kundërshtim për vendosjen e këtij sistemi, duke pretenduar se ai nuk do të jetë në pajtueshmëri me sistemet e NATO-s dhe do të ekspozonte avionët F-35 ndaj mashtrimit të mundshëm rus.
Turqia, megjithatë, deklaroi se S-400 nuk do të integrohej në sistemet e NATO-s dhe nuk përbën kërcënim për aleancën ose armatimet e saj.
Azia dhe Oqeania rrisin importet e armëve
Raporti nënvizoi se Azia dhe Oqeania ishin rajonet me importonin më të madh të armëve, me 42 për qind të transferimeve globale të armëve në periudhën 2016-2020.
“India, Australia, Kina, Koreja e Jugut dhe Pakistani ishin importuesit më të mëdhenj në rajon”, sipas raportit.
Ai shtoi se eksportet e armëve të Britanisë së Madhe kishin rënë me 27 për qind midis 2011-15 dhe 2016-20. “Britania e Madhe përbënte 3,3 për qind të eksporteve totale të armëve në 2016-2020”, thekson raporti.
Në lidhje me përplasjet e fundit midis Armenisë dhe Azerbajxhanit që shpërthyen vitin e kaluar, raporti tha: “Që të dyja Armenia dhe Azerbajxhani kanë ndërtuar aftësitë e tyre ushtarake përmes importeve të mëdha të armëve në vitet e fundit”.
“Në vitet 2016-2020 Rusia përbënte 94 për qind të importit të armëve armene, ndërsa Izraeli përbënte 69 për qind të importeve të armëve të Azerbajxhanit”, thuhet në raport.
Marrëdhëniet midis ish-republikave sovjetike të Azerbajxhanit dhe Armenisë kanë qenë të tensionuara që nga viti 1991, kur ushtria armene pushtoi Malësinë e Karabakut, një territor i njohur si pjesë e Azerbajxhanit dhe shtatë rajone fqinje.
Përplasjet e reja shpërthyen më 27 shtator të vitit të kaluar dhe përfunduan me një armëpushim të ndërmjetësuar nga Rusia gjashtë javë më vonë.
Azerbajxhani çliroi disa qytete strategjike dhe thuajse 300 vendbanime dhe fshatra të tij nga pushtimi armen gjatë kësaj kohe.
Para kësaj, rreth 20 për qind e territorit të Azerbajxhanit ka qenë nën okupimin ilegal të Armenisë për gati tri dekada.
