Një valë globale e padrejtësisë mund të vijë pas pandemisë. Tendencat para-ekzistuese drejt monopolit, mbizotërimit kinez dhe kapitalizmit grabitqar do të shpërthejnë nëse qeveritë nuk marrin masa për t’i përmirësuar ato, shkruan Nick Cohen në “The Guardian”.
Unë e pranoj që është e vështirë të imagjinohet tërbimi publik në një ekonomi të ngurtë ku votuesit po mblidhen nga drejtuesit e tyre dhe bllokimet kanë një mbështetje të madhe. Sidoqoftë, solidariteti nuk mund të zgjasë, pasi kriza thekson ndarjen midis të brendshmëve dhe të huajve.
Për momentin ata pak që janë në punë dhe ata që punojnë nga shtëpia po ja dalin. Ndërkohë ata që qëndrojnë brenda, kursejnë paratë që do të kishin shpenzuar në dyqane, restorante, hotele etj- vendet ku pasiguria është e lartë dhe tashmë janë bosh nga njerëzit që dikur punonin aty për të siguruar jetesën.
Ajo që vlen për individët vlen për korporatat dhe fondet e kapitalit privat që janë mjaft të forta për të blerë asete me vlerë më të ulët se sa realisht kushtonin para krizës.
Hidhni një vështrim mbi të ardhmen në manovrat e firmave të kapitalit privat amerikan duke menduar shpërndarjen e qindra miliarda dollarë që ata mbajnë në rezervë si kredi me interes të lartë për kompanitë në vështirësi. Argumentet këtë muaj në lidhje me një firmë shtetërore kineze investimesh që blinte prodhuesin britanik të çipave ‘Imagination Technologie’s janë një epërsi tjetër e një bote të mundshme.
Strategjia e Partisë Komuniste Kineze “2025 Made in China” e sheh atë duke kërcyer në perëndim duke marrë përsipër kompani dhe duke krijuar një epërsi globale në prodhim, digjitalizim dhe teknologji të reja. Covid-19 i jep Partisë mundësinë që i nevojitet. Fondet dhe shtetet operojnë në një treg ku tendenca drejt monopolit ishte krijuar tashmë.
Kriza e vitit 2008, si dhe recesionet para tij, përqendroi fuqinë ekonomike, pasi firmat e mëdha përdorën burimet e tyre dhe mundësinë e përdorimit të financave për të siguruar mbijetesën e tyre.
Por, ndryshe nga shekulli i kaluar, një mori biznesesh rivale nuk u shfaqën derisa kaloi recesioni, për të siguruar konkurrencë dhe mundësi të reja punësimi për punëtorët që duan të rrisin pagat e tyre duke ndërruar firmat.
Në vitin 2016, sipas ‘Fondacionit Rezolutë’, 100 firmat më të mëdha të Britanisë përbënin 23% të të ardhurave totale në të gjithë ekonominë, me një të katërtën që nga viti 2004. Ndërsa kriza ekonomike që po hyjmë duket më e keqe se 2008, më keq sesa gjithçka që mund të jetojmë, mbani mend, rritja e gjigandëve të korporatave duket e sigurt. Qeveritë e mëdha – dhe kjo krizë po i bën qeveritë më të mëdha se kurrë – do t’i mirëpresë ata, sepse ata dëshirojnë lehtësinë për t’u marrë me bizneset e mëdha, jo me dhjetëra mijëra firma të vogla dhe të mesme.
A filloni të shihni se si mund të nisi tërbimi popullor? Komunistët kinezë, të cilët censuruan lajmet për Covid-19 në vend se të alarmonin botën, përfituan. Biznes i madh duke shkelur të gjithë ata që mund ta sfidojnë atë… Kjo nuk është një recetë për paqen sociale.
Në aspektin sipërfaqësor, kriza e vitit 2020 nuk duket asgjë si kriza financiare e 2007-08 dhe jo vetëm sepse kërcënon të sjellë një nivel të pakrahasueshëm më të madh të varfërimit. Atëherë kishte njerëz të këqinj: bankierë dhe rregullatorë të kapur që shkatërruan sistemin financiar, evropianët e veriut që ngritën veten ndërsa lejuan që Evropa Jugore të shembet.
Tani ka vetëm një agjent infektiv të padukshëm që dëshiron të përsëritet vetvetiu. Ngjashmëritë mbeten mahnitëse, për të gjitha këto. Gordon Brown dhe Alistair Darling, si drejtuesit në të gjithë perëndimin, nuk ishin të interesuar të burgosnin bankierët ose t’i bënin ata të paguanin shpërblimet e tyre. Shqetësimi i tyre i vetëm ishte të ndalonin rrëzimin e sistemit bankar. Morali i shpëtimit mund të presë – përgjithmonë, siç doli. Kudo në perëndim, reagimi i publikut ishte i njëjtë. Demokracia ishte një raketë. Tatimpaguesit duhej të shpëtonin njerëzit më të pasur në botë dhe më pas të vuanin vite të pagave të ndenjura dhe të shkurtonin shërbimet publike për të përmbushur faturën. Nëse keni nevojë për një shpjegim me një vijë për populizmin, kjo është më e mira që ka.
Prapë, shuma të mëdha parash publike janë duke u bërë, por në vend të ngecjes ne përballemi me katastrofë. Komentuesit tregojnë sesi Depresioni i Madh i viteve 1930 nxiti nazizmin dhe komunizmin, pasi viti 2008 nxiti populizmin dhe druajnë për atë që na pret. Ata duhet ta dinë se nuk ka ndonjë lidhje të nevojshme midis dështimit ekonomik dhe politik. Kriza ekonomike e viteve 1970, për shembull, pa fundin e tiranive të djathta në Spanjë, Portugali dhe Greqi dhe fillimin e rënies së perandorisë Sovjetike. E ardhmja jonë varet jo vetëm nga puna e shkencëtarëve por nga përpjekjet e qeverive për të ndaluar demokracinë të shndërrohet në mashtrim.
BE thotë se vendet duhet të sigurojnë që biznesi i madh të mos përdorë fondet e shtetit për të blerë rivalët dhe shton që shtetet duhet të marrin aksione në ndërmarrjet e kërcënuara nga blerja e kinezëve.
Sociologët flasin për “efektin e Matthew”, një ide nga tregimi i Shën Mateut për fjalët më jokristiane që Jezusi shqiptoi: “Në fakt, për secilin që ka më shumë do t’i jepet, dhe ai do të ketë bollëk; por nga ai që nuk ka, do të merret edhe ajo që ka. ” Detyra jonë është të sigurohemi që kjo profeci e mjerueshme nuk do vihet në jetë.
