Më shumë se 100-vjet më parë, ekzistonte ideja se të gjithë shqiptarët të kishin një shtet të përbashkët në Ballkan. Tani Shqipëria dhe Kosova po afrohen papritmas me njëra-tjetrën. Hapat e marra tashmë kanë tronditur fqinjët.
Pothuajse pa u vënë re nga të huajt, Shqipëria dhe Kosova, të cilat janë pothuajse tërësisht të banuara nga shqiptarët, po afrohen shumë shpejt. Propozimet për një president të përbashkët u zhdukën shpejt pas një britme të lëshuar nga ndërkombëtarët, por përsëri ideja vazhdon të qëndrojë në sirtar. Por krijimi i një autoriteti të përbashkët doganor tashmë është zbatuar. Dhe heqja e kufijve midis fqinjëve në janar të vitit të ardhshëm është e frikshme për popujt e tjerë në Ballkan.
Sepse projekti për një “Shqipëri të Madhe”, e cila ka fjetur për dekada, pretendon të ketë në gjirin e saj territore të vendeve fqinje aty ku jetojnë shqiptarë.
Projekti mori hov ditët e fundit, lidhur me deklarata e lëshuara nga Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi. Ndërkohë, ai po kërkon “korrigjime kufitare”, domethënë “bashkimin e luginës së Preshevës me Kosovën”. Vlerësohet se deri në 100,000 shqiptarë jetojnë në këtë rajon rreth qyteteve të Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës në Serbinë jugore. Ata prej kohësh dua që të shkëputen nga Beogradi.
Ky “korrigjim kufitar” është “i mundshëm” dhe i domosdoshëm, “sepse Serbia nuk ka arritur të garantojë të drejtat e pakicave”, arsyeton Thaçi në qëndrimin e tij. Cilat territore do të përfshijnë Shqipërinë e Madhe, e cila refuzohet fuqimisht nga BE-ja dhe SHBA-të? Pikë kryesore do të ishte Republika e Shqipërisë dhe Kosova e sotme. Përveç kësaj, gjysma e shqiptarëve ende jetojnë në Maqedoni, plus bashkatdhetarët në Serbinë jugore dhe dhjetëra mijëra në Mal të Zi. Teoricienët shqiptarë si Koco Danaj në Tiranë, shprehen se do të synohen edhe rajone në Greqi. Të gjitha këta territore bashkë do ta bënin një popullsi prej gjashtë milionë njerëz.
Eksperti gjerman Andreas Wildermuth e sheh situatën me qetësi. Shqipëria dhe Kosova donin të “krijojnë sa më shumë unitet të jetë e mundur nën bashkimin formal”. Ky është “një qëllim legjitim sepse nuk mund t’i mohoni ato rregulla që janë standarde në BE”, tha ai. Mbi të gjitha, Serbia e sheh këtë krejtësisht ndryshe, e cila gjithashtu dëshiron të ketë krahinën e saj të mëparshme dhjetë vjet pas shkëputjes së Kosovës. “Tirana dhe Prishtina po krijojnë një “Shqipëri të Madhe”, shkruan në titullin e një shkrimi pak ditë më parë gazeta qeverisë serbe “Politika”. “Të gjitha vendet e Ballkanit kanë arsye për shqetësim”, tha ministri i Mbrojtjes Aleksandar Vulin. Ideja ishte “një fatkeqësi” që duhej parandaluar me gjithë fuqinë e saj.
Nga ana tjetër, në vitet e fundit, ideologu Danaj ka vizituar territoret dhe shprehet se “pikëpyetja shqiptare ende nuk është zgjidhur”. Shqiptarët janë të ndarë si një shtet i ashtuquajtur i vonuar në shumë shtete. Ndonjëherë krahasohet me kurdët. Për shekuj me radhë ata jetonin nën Perandorinë Osmane dhe erdhën në shtetin e tyre pak më shumë se 100 vjet më parë. Ajo që i bashkon ata përveç gjuhës është adhurimi i komandantit të tyre të ushtrisë mesjetare Gjergj Kastrioti, i quajtur Skënderbeu, i cili në shekullin e 15-të organizoi rezistencën kundër osmanëve me suksese të përkohshme. Tani po ndërton monumente madhështore në shumë zona shqiptare.
Një është duke u planifikuar në qytetin malazez të Ulqinit, shumica e të cilave është e banuar edhe nga shqiptarët. Partia e dytë më e fortë në Kosovë, Vetëvendosja, ka bërë unifikimin e të gjithë shqiptarëve pjesë të programit. Në moshën 82 vjeçare, në fund të korrikut, vdiq një simbol i kësaj përpjekjeje në Kosovë: Adem Demaci. Ai ishte i njohur për shumë njerëz si “Nelson Mandela Kosovos” dhe kishte marrë në vitin 1991 Çmimin Saharov të Parlamentit Evropian. Politikanët kryesorë të Kosovës sigurojnë në funeralin e tij se janë të përkushtuar ndaj ideve të “babait të kombit”.
